โครงงานประเภททดลอง เป็นหนึ่งประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร์ทั้ง 4 ประเภท เป็นโครงงานที่ผู้ทำการทดลองจะต้องออกแบบการทดลองเพื่อหาคำตอบของปัญหาที่ต้องการ ซึ่งเป็นการทดลองที่ทำให้ผู้เรียนเกิดความสนุกสนานในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ และสามารถใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์เพื่อแก้ปัญหาได้ โดยบทความนี้จะพามาเจาะลึกเกี่ยวกับโครงงานประเภททดลองกัน
โครงงานวิทยาศาสตร์ คืออะไร
ก่อนที่เราจะมารู้จักกับโครงงานประเภททดลองนั้น มาทำความรู้จักกับโครงงานวิทยาศาสตร์กันก่อน สำหรับโครงงานวิทยาศาสตร์ เป็นการศึกษาหรือการทำกิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ โดยที่ผู้ทำการทดลองจะต้องทำการศึกษาค้นคว้าด้วยตัวเอง โดยใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เพื่อศึกษาหาหนทางแก้ไขปัญหาและหาคำตอบของปัญหาที่เกิดขึ้น โดยมีครูให้คำปรึกษา ทั้งนี้โครงงานวิทยาศาสตร์ประกอบไปด้วย 4 ประเภทโครงงาน ได้แก่
โครงงานประเภทสำรวจรวบรวมข้อมูล
โครงงานประเภทการสำรวจรวบรวมข้อมูล โดยผู้ทำการศึกษาข้อมูลจะต้องสำรวจข้อมูล แล้วนำข้อมูลที่มาจำแนก จัดหมวดหมู่ นำเสนอในรูปแบบ ตาราง กราฟ แผนภูมิ หรือคำอธิบายต่อไป
โครงงานประเภทสร้างสิ่งประดิษฐ์
โครงงานประเภทการสร้างสิ่งประดิษฐ์ เป็นการนำหลักการทางวิทยาศาสตร์มาประดิษฐ์เครื่องมือเครื่องใช้ หรืออุปกรณ์เพื่อประโยชน์ใช้สอยต่าง ๆ โดยมีการคิดค้นใหม่ ดัดแปลงหรือปรับปรุงของเดิม เพื่อให้ได้สิ่งประดิษฐ์ที่มีประสิทภาพที่ดีกว่าเดิม
โครงงานประเภทสร้างทฤษฎี
โครงงานประเภทการสร้างทฤษฎี เป็นโครงงานที่ได้เสนอทฤษฎี หลักการ หรือแนวคิดใหม่ ในรูปของสูตร สมการ หรือคำอธิบาย โดยผู้เสนอทฤษฎีจะตั้งกติกาหรือข้อตกลง หรืออาจใช้กติกาและข้อตกลงเดิมมาอธิบายปรากฏการณ์ต่าง ๆ ในแนวใหม่ หรืออาจเสนอหลักการ แนวความคิด หรือจินตนาการที่ยังไม่มีใครคิดมาก่อน อาจเป็นการขัดแย้งหรือขยายทฤษฎีเดิม แต่จะต้องมีข้อมูลหรือทฤษฎีอื่นมาสนับสนุนอ้างอิงด้วย
โครงงานประเภททดลอง
โครงงานประเภทการทดลอง เป็นโครงงานที่มีการออกแบบการทดลองเพื่อศึกษาผลของตัวแปรต้น ที่มีต่อตัวแปรตาม โดยควบคุมตัวแปรอื่น ๆ ที่จะมีผลต่อการทดลอง ความสัมพันธ์ของเรื่องที่ศึกษาได้ชัดเจนขึ้น ทั้งนี้โครงงานประเภทการทดลอง เป็นสิ่งที่น่าสนใจและทำให้ผู้เรียนและผู้ทำการทดลอง สามารถนำเอากระบวรการและทักษาะทางวิทยาศาสตร์นำมาประยุกต์ใช้เพื่อหาคำตอบทางวิทยาศาสตร์ได้ ในบทความนี้จึงจะขอเจาะลึกเกี่ยวกับโครงงานประเภททดลองกันก่อน
โครงงานประเภททดลอง สำคัญอย่างไร
โครงงานประเภททดลอง (Experimental Research Project) เรียกได้ว่าเป็นโครงงานวิทยาศาสตร์ประเภทหนึ่งที่ทำให้ผู้เรียนและผู้ทำการทดลองสนุกไปกับการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์อยู่ไม่น้อย เพราะผู้เรียนจะได้ทำการศึกษา ออกแบบการทดลอง ลงมือปฏิบัติและแก้ไขปัญหา เพื่อหาคำตอบจากสมมติฐานที่ตั้งไว้ด้วยตัวเองได้ ทั้งนี้การทดลองนำมาซึ่งองค์ความรู้ใหม่ เพื่อช่วยในการต่อยอดความรู้อีกมากมาย ในบางครั้งการทดลองอาจจะไม่เป็นไปตามทฤษฎีกล่าวไว้ ทำให้ผู้ทดลองจะต้องไขปริศนาต่อไปว่าเกิดจากอะไร และจะแก้ไขปัญหาอย่างไร จึงจะได้ผลลัพธ์ที่สมเหตุสมผลนั่นเอง ทั้งนี้องค์ประกอบของโครงงานประเภททดลองมีดังนี้
องค์ประกอบของโครงงานประเภททดลอง
เป้าหมายการทดลอง
การตั้งเป้าหมายในการทดลองถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของการทดลอง เพื่อหาคำตอบของปัญหา
สมมติฐานของการทดลอง
การสร้างสมมติฐาน เพื่อใช้เป็นเกณฑ์ในการควบคุมให้การทดลองนั้นเป็นไปตามเป้าหมายที่ต้องการ
ขอบเขตของการทดลอง
การกำหนดขอบเขตจะช่วยให้เราวัดผลได้ชัดเจนขึ้น สิ่งใดที่เกี่ยวข้องกับการทดลองควรทำการกำหนดขอบเขตทั้งหมดก่อน
กำหนดตัวแปรที่เกี่ยวข้อง
ปกติแล้วตัวแปรโครงการวิทยาศาสตร์ประเภททดลองจะแบ่งเป็น ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม จำเป็นจะต้องมีให้ครบถ้วนทั้ง 3 อย่าง หากมีตัวแปรบางอย่างที่ไม่น่าสนใจแต่มีส่วนในการทดลอง สามารถตัดออกไปหลังสรุปผล
รูปแบบการทดลอง
การตั้งเป้าหมายในการทดลองเดียวกัน แต่กลับสามารถออกแบบการทดลองได้หลายรูปแบบ ทั้งนี้ควรเลือกรูปแบบการทดลองที่เหมาะสมและเป็นไปได้มากที่สุดในขณะนั้น และลดความคลาดเคลื่อนของผลการทดลองได้
การสรุปผล
หลังการทดลอง ผู้ทดลองต้องทำการวิเคราะห์ผลว่าเป็นไปตามสมมติฐานหรือไม่ หากไม่เป็นไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว้ ต้องสามารถหาเหตุผลได้ว่าเกิดจากอะไร ปัจจัยใดที่เป็นสาเหตุนั้น
โครงงานประเภททดลอง เป็นโครงงานวิทยาศาสตร์ประเภทหนึ่งที่มีความน่าสนใจ เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง และยังสามารถใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์อย่างเต็มที่ เพื่อศึกษาหาหนทางแก้ไขปัญหาและหาคำตอบของปัญหาที่เกิดขึ้น ซึ่งทักษะดังกล่าวนี้ ผู้เรียนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันได้อีกด้วย
